Với nhu cầu ngày càng cao của người tiêu dùng được sử dụng thực phẩm an toàn và có giá trị dinh dưỡng cao đòi hỏi người sản xuất không ngừng cải tiến và áp dụng các tiến bộ trong canh tác như chọn chủng loại giống, canh tác trong nhà lưới, nhà màng, trồng cây không cần đất, áp dụng hệ thống tưới phun, hệ thống tưới nhỏ giọt, bón phân tự động. Dưa lưới là đối tượng cây trồng cho giá trị kinh tế cao, phù hợp với nền nông nghiệp đô thị. Trồng dưa lưới trong nhà màng tuy đầu tư ban đầu cao, song thu được sản phẩm sạch, an toàn, không phụ thuộc vào thời tiết, ngăn ngừa được sâu bệnh hại, chi phí cho thuốc trừ sâu do bệnh hầu như không đáng kể.
1. Chuẩn bị nhà màng
Nhà màng thường được thiết kế với hệ thống thông gió 2 cửa áp mái cố định có rèm che, thông gió tự nhiên với chiều cao đến máng nước 4m, khẩu độ 9.6m, bước cột 3m. Với mái lợp bằng màng Polymer (dày 150 micron) và vách xung quanh được che bằng lưới 50mesh (50 lỗ/cm2) để ngừa côn trùng xâm nhập.
2. Chuẩn bị cây con
- Sử dụng các khay ươm cây để gieo hạt. Khay thường làm bằng vật liệu xốp, có kích thước dài 50 cm, rộng 35 cm, cao 5 cm (có 50 lỗ/khay).
- Giá thể: dùng gieo hạt gồm phân phân hữu cơ, mụn xơ dừa và tro trấu đã qua xử lý và được phối trộn theo tỷ lệ 70% mụn xơ dừa + 20% phân hữu cơ + 10% tro trấu, giá thể được cho vào đầy lỗ mặt khay, sau đó tiến hành gieo 1 hạt/lỗ. Khi gieo xong tưới nước giữ ẩm và hằng ngày tưới nước giữ ẩm đảm bảo cho hạt nảy mầm đồng đều, khay ươm được đặt trong nhà ươm có che mưa và lưới chắn côn trùng.
- Nhiệt độ tối ưu để nảy mầm là 280C. Trong điều kiện quá nóng, tốt nhất là tránh ánh sáng mặt trời bằng vật liệu tối. Lượng nước không được quá nhiều hay quá ít, đặc biệt là trong 5 ngày đầu tiên sau khi gieo hạt. Nếu không tỉ lệ nảy mầm sẽ thấp và kém chất lượng.
- Tiêu chuẩn cây giống: Thời điểm trồng tốt nhất là 10 - 12 ngày, giai đoạn cây được 1 - 2 lá thật (khi cây con được rút ra khỏi khay dễ dàng). Cây khoẻ mạnh, không dị hình, không dập nát, ngọn phát triển tốt, không có các biểu hiện nhiễm sâu bệnh.
- Không để cây giống bị thiếu nước sẽ làm suy giảm sự tăng trưởng của cây.
3. Chuẩn bị giá thể trồng
Giá thể được sử dụng là mụn xơ dừa phối trộn với phân hữu cơ (phân trùn quế, phân hữu cơ hoai mục,…) với tỷ lệ 70% mụn xơ dừa + 20% phân hữu cơ + 10% tro trấu. Mụn xơ dừa, trước khi trồng cần phải xử lý tanin. Giá thể phải đảm bảo độ sạch (không nhiễm sâu bệnh hại, vi sinh vật, cỏ dại), thông thoáng, không ép chặt và đồng thời cung cấp dinh dưỡng cho cây.
4. Trồng và chăm sóc
a. Trồng cây: Nên trồng vào buổi chiều mát, khi trồng đặt cây nhẹ nhàng để tránh tổn thương cây con, không nén quá chặt. Sau khi trồng phải tưới nước ngay để cây không bị héo. Cần trồng dự phòng 5 - 10% cây con đúng tuổi để dặm. Đối với trồng túi ny lon: trồng 1 cây/túi. Sau trồng 5 - 7 ngày tiến hành kiểm tra trồng dặm lại các cây bị chết. Mật độ trồng 2.400 - 2.800 cây/ 1000 m2.
b. Tưới nước và bón phân:
- Tưới nước: sử dụng nước giếng khoan hay nước sông suối, pH 6 - 7, nước không mặn, không phèn. Tưới nhiều lần trong ngày, không tưới lượng nước cho một ngày ồ ạt trong một lúc. Không để cây héo trong bất kì trường hợp nào. Nếu cây bị héo sẽ làm cho lá kém phát triển và ảnh hưởng đến chất lượng trái. Ngay trước khi cây bị héo sẽ có đấu hiệu như thân, lá cây sẽ bóng lên và mềm. Khi có hiện tượng như vậy, cần tưới nước ngay lập tức.
- Loại phân bón sử dụng: Các phân như KNO3, MgSO4, K2SO4, (NH4)2SO4, Ure, KH2PO4, Ca(NO3)2… thường được hòa tan vào nước thành dung dịch dinh dưỡng tưới cây. Trong các loại phân này phải đảm bảo chứa đủ các nguyên tố cần thiết cho quá trình sinh trưởng và phát triển của cây. Đó chính là K, N, P, S, Ca, Mg. Đa số các loại phân bón này là phân vô cơ, dễ tan trong nước, chúng thường ở dạng rắn (dễ bảo quản hơn so với phân dạng lỏng).
- Dung dịch dinh dưỡng và nước tưới được cung cấp đồng thời thông qua hệ thống tuới nhỏ giọt. Dựa vào nhu cầu dinh dưỡng và giai đoạn sinh trưởng của cây để xác định nồng độ dung dịch tưới phù hợp, pH cho dịch tưới 6 - 6,8.
c. Chăm sóc
- Treo cây: Cây được treo cố định sau khi trồng 7 - 10 ngày (cây đạt 5 - 7 lá thật), sử dụng dây để buộc sát gốc, hàng ngày cuốn ngọn dưa theo dây buộc.
- Tỉa chồi: Tỉa bỏ các cành mọc ra từ nách lá thứ nhất đến nách lá thứ 9, để lại các cành từ nách lá thứ 10 trở lên để thụ phấn, cành mang trái để lại 2 lá thật đầu tiên, các cành không mang trái cắt bỏ để tạo thông thoáng, hạn chế sâu bệnh và tiêu hao dinh dưỡng.
- Thụ phấn: Thụ phấn bằng ong hoặc bằng tay.
+ Thụ phấn bằng ong mật: sử dụng ong mật để thụ phấn, lượng ong thả vào vườn là 1 thùng/1.000 m2 (thùng ong có 5 - 7 cầu), bắt đầu thả ong khi cây xuất hiện hoa cái đầu tiên (khoảng 22 - 24 ngày sau khi trồng), thả ong vào lúc trời mát.
+ Thụ phấn thủ công: do con người thực hiện, khi cây xuất hiện hoa cái, thụ phấn trước 9h sáng để đảm bảo hạt phấn còn sống, tiến hành thụ phấn liên tục trong vòng 7 ngày, khi 100% cây đều đậu trái thì ngưng thụ phấn.
- Tỉa trái: Khi trái có đường kính trên 2 cm thì tiến hành tỉa trái, chỉ để lại 1 đến 2 trái trên cây, còn lại tỉa bỏ hết để tập trung dinh dưỡng nuôi trái chính.
- Vị trí để trái: Để trái từ nách lá thứ 10 đến nách lá thứ 15.
- Bấm đọt thân chính: Sau khi cây được 24 - 26 lá thì tiến hành bấm ngọn thân chính để cây tập trung dinh dưỡng nuôi trái.
5. Phòng trừ sâu bệnh hại
Dưa lưới trồng trong nhà màng chủ yếu bị một số đối tượng côn trùng gây hại như bọ trĩ, bọ phấn, rầy mềm, bệnh khảm, bệnh phấn trắng. Phòng trị theo hướng sinh học (thuốc sinh học), vật lý (bẫy dính màu vàng). Nên sử dụng các loại thuốc phòng trừ có tính tiếp xúc, mau phân hủy và có thời gian cách ly ngắn đồng thời tuân thủ theo nguyên tắc “4 đúng”: đúng thuốc, đúng liều lượng và nồng độ, đúng lúc, đúng cách.
+ Bọ trĩ: sử dụng bẫy dính màu vàng để phòng ngừa bọ trĩ. Chăm sóc cây sinh trưởng tốt. Trong mùa nóng, sử dụng hệ thống phun sương và quạt thông gió làm mát để giảm bớt nhiệt độ nhằm hạn chế bọ trĩ phát triển. Sử dụng các thuốc có hoạt chất Thiamethoxam (Actara 25WG); Matrine (Sokupi 0.36AS); Dinotefuran (Oshin 20WP, Radiant 60SC).
+ Bọ phấn: vệ sinh các loại cỏ dại xung quanh nhà màng là nơi ký chủ của bọ phấn nhằm hạn chế xâm nhập vào bên trong nhà màng. Dùng bẩy dính màu vàng để thu hút vả tiêu diệt bọ phấn trưởng thành. Có thể dùng luân phiên các loại thuốc có hoạt chất Thiamethoxam (Actaza 25WG), Dinotefuran (Oshin 20WP, Chat 20WP); Oxymatrine (Vimatrine 0,6L); Citrus oil (MAP Green 10AS), Galic Juice (BioRepel 10SL, Bralic – dầu tỏi 1,25SL), Pyrethrins 2,5% + Rotenone 0,5% + (Biosun 3EW);
+ Bệnh phấn trắng (do nấm Erysiphe Cichoracearum gây ra): Đặc biệt chú ý tỉa bỏ và vệ sinh sạch tàn dư thân lá bị bệnh. Xử lý kỹ nhà màng trước khi trồng. Bố trí mật độ trồng hợp lý. Bón phân cân đối N-P-K. Có thể dùng một số loại thuốc BVTV để phun trừ khi bệnh chớm xuất hiện và gặp điều kiện thời tiết thuận lợi cho sự phát sinh gây hại của bệnh. Dùng Scroe 250EC (Difenoconazole), Amistar Top 325 SC (Azoxystrobin + Difenoconazole).
6. Thu hoạch
Cây sau khi trồng khoảng 65 ngày, lưới đẹp, trên cuống xuất hiện nhiều vết nứt là thu hoạch được.
dtnkhanh - Canthostnews, Theo Bản tin Khuyến nông Việt Nam, Số 10/2019
